Ανίσχυρη Νεότητα

Μάνος Κοντολέων

Ανίσχυρος Άγγελος

Εκδόσεις Πατάκη 2010

Σελ. 129

8.00 Ευρώ

Ο Μάνος Κοντολέων, ένας από τους πιο γόνιμους και πολυβραβευμένους Έλληνες συγγραφείς, μάς έχει δώσει μέχρι τώρα τουλάχιστον επτά μυθιστορήματα, εννέα βιβλία για εφήβους και σίγουρα πάνω από τριάντα βιβλία για παιδιά.  Επίσης, έχει γράψει διηγήματα, θέατρο, δοκίμια και κριτικά σημειώματα.  Ο ίδιος λέει ότι όταν είναι χαρούμενος, γράφει για παιδιά.  Όταν επαναστατεί, γράφει για τους εφήβους.  Όταν φοβάται, τότε είναι που γράφει για τους ενήλικες.  Κι όμως τελικά… Τίποτε από εκείνον δε φαίνεται. (βλ. ιστοσελίδα www.kontoleon.gr).  Φέτος, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το βιβλίο του «Πολύτιμα Δώρα», ένα βιβλίο που αν και προορίζεται για παιδιά είναι εξ ίσου πολύτιμο και για εκείνους τους ενήλικες που αγαπούν τους θρύλους και τη φαντασία και πιστεύουν στον έρωτα και στην αγάπη.

Ο «Ανίσχυρος Άγγελος» τιμήθηκε με το βραβείο του Ελληνικού τμήματος ΙΒΒΥ 2010  στην κατηγορία του εφηβικού μυθιστορήματος.  Το βιβλίο ξεχώρισε για την αριστουργηματική αφηγηματική τεχνική του, την άρτια πλοκή, την αρραγή και περιεκτική δομή του, τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες του, την αψεγάδιαστη και πανίσχυρη γλώσσα του.    Με αφετηρία το τραγικό γεγονός της δολοφονίας ενός παιδιού από αστυνομικό στα Εξάρχεια το Δεκέμβρη του 2008 και την εξέγερση της νεολαίας που ακολούθησε,  ο Κοντολέων στήνει το μυθιστορηματικό του σκηνικό και πλάθοντας εκ του μηδενός την πλειοψηφία των χαρακτήρων του επιτυγχάνει, βήμα-βήμα, να διεισδύσει στον κόσμο τους και να αιφνιδιάσει αποκαλύπτοντάς τον.   Θέμα εξαιρετικά ευαίσθητο, δυσπρόσιτο και συγγραφικά ριψοκίνδυνο.  Όταν όμως ένας έμπειρος συγγραφέας επιχειρεί να προσεγγίσει ένα συμβάν τόσο τραγικό και να κατασκευάσει μία άλλη ιστορία πατώντας στη βάση του, το αποτέλεσμα αποφέρει ένα λογοτεχνικό έργο εξαιρετικής δύναμης. Με κεντρική ηρωίδα την έφηβη κόρη του αστυνομικού-- ένα πρόσωπο συγγραφικής έμπνευσης-- ν’ αναζητά απεγνωσμένα τη θέση της ανάμεσα στους δύο κόσμους της που αλληλοσυγκρούονται, και πρωτίστως με την επινόηση του πανταχού παρόντος συμπαραστάτη Άγγελου αφηγητή, το μυθιστόρημα αποκτά ξεχωριστό ειδικό βάρος καθώς βαδίζει ολοταχώς για να συναντήσει το γρίφο της ανθρώπινης συνθήκης που λέγεται χρέος, ηθική υποχρέωση, ατομική ευθύνη.

Ως εμβληματικό μοτίβο στις σελίδες αυτού του βαθύτατα στοχαστικού ρεαλιστικού μυθιστορήματος, προβάλλει η παρουσία του ανίσχυρου Άγγελου.  Η ματιά του, περισκοπική και συνάμα ενδοσκοπική,  κινείται ανάλαφρα ανάμεσα στις σφαίρες φυσικού και μεταφυσικού χωρίς ωστόσο να ξεφεύγει στιγμή από την απτή πραγματικότητα.   

«Δεν είμαστε λίγοι, αλλά μπροστά στο πλήθος που είστε εσείς, τότε εμείς ως  ελάχιστοι μετράμε…

     Εμείς – οι άγγελοι.

     Εσείς – οι άνθρωποι.

     Ένας, λοιπόν, από τους λίγους κι εγώ, κυκλοφορώ ανάμεσά σας.  Σπάνια συναντώ άλλους αγγέλους.  Άλλωστε εμείς δε χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον.  Οι άγγελοι δε χρειάζονται συμπαράσταση, συμβουλή, προστασία.  Αυτά είναι που προσφέρουν σε σας.  Συνήθως – εννοώ όταν μπορούν.

     Γιατί δεν είμαστε παντοδύναμοι… Αθάνατοι, ναι.  Αλλά υπάρχουν φορές που θα θυσίαζα την αθανασία μου για μια στιγμή παντοδυναμίας…

 … Κυκλοφορούμε, λοιπόν, ανάμεσά σας.  Κυκλοφορώ… Σήμερα εδώ, αύριο αλλού.  Σε πλατείες, σε αεροδρόμια, σε σταθμούς των τρένων, μέσα στα υπεραστικά λεωφορεία, σε νοσοκομεία, διασχίζω τις διαβάσεις των πεζών…Δίπλα σας και πέρα από σας…Σε γραφεία, πίσω από τους πάγκους των καταστημάτων, δίπλα σε μαθητές στα θρανία τους…Κι εκεί που δίνουν ραντεβού τα ζευγαράκια για να φιληθούνε, εκεί που τυχαίνει να βρίσκονται όταν θα χωρίσουν. 

…   Συχνά φροντίζω να είμαι δίπλα στο Θάνατο… Ναι, είμαι σίγουρος πως πιστεύετε πως σε κάτι τέτοιες στιγμές πρέπει να έχετε περισσότερο ανάγκη την παρουσία μου.  Και εννοείται, ασφαλώς, τις στιγμές που κλαίτε για τον θάνατο κάποιου άλλου.  Αλλά κάνετε λάθος.  Περισσότερο από εκείνον που παρακολουθεί το έργο του Θανάτου, με χρειάζεται αυτός το υφίσταται.  Για τον ετοιμοθάνατο, λέω…Η πρώτη και η τελευταία φορά που εσείς οι άνθρωποι με βλέπετε είναι η στιγμή του θανάτου σας… Μα είναι μια γνώση που έχουν μόνο οι νεκροί – αυτοί δεν μπορούν να σας τη μεταβιβάσουν κι εσείς δεν προλαβαίνετε να την αποκτήσετε όσο κρατά η ζωή σας».    

Έτσι «συστήνεται» ο Άγγελος και έτσι αρχίζει η ιστορία.  Χάρη στη δική του αριστουργηματική φωνή, οι αφηγηματικές συμβάσεις καταλύονται, εξωκειμενικές αναφορές και διάλογοι ενσωματώνονται στην αφηγητική ροή, ενώ η επίπονη συγγραφική δημιουργία επισκιάζεται από την λαμπερή απλότητα της γλώσσας και της κάθε φράσης ξεχωριστά.  Απλότητα ωστόσο εικονική, αποτέλεσμα συγγραφικής δεξιοτεχνίας, ενός γόνιμου πειραματισμού του συγγραφέα πάνω στη γραφή με μοναδική του έγνοια το σεβασμό και την ειλικρίνεια απέναντι στον αναγνώστη του.